opublikowano:
19.07.2024 r.
BOM (Bill of Materials) to dokument zawierający listę wszystkich części i materiałów potrzebnych do złożenia produktu. BOM często bywa nazywane recepturą produkcyjną. Jest w tym trochę racji, ponieważ można porównać ten dokument do receptury kulinarnej, ale zamiast składników do potrawy, mamy tu komponenty do wyrobu. W naszym artykule odpowiemy na najważniejsze pytania dot. BOM. Życzymy konstruktywnej lektury.
Z czego się składa BOM materiałowy?
BOM materiałowy składa się z następujących elementów:
- numer pozycji: unikalny identyfikator dla każdego elementu w zestawieniu.
- nazwa komponentu: nazwa materiału lub komponentu.
- numer części: unikalny numer przypisany do części lub materiału, często używany w dokumentacji i zamówieniach.
- opis: krótkie streszczenie lub opis komponentu, który może zawierać jego właściwości lub przeznaczenie.
- Ilość: liczba jednostek danego materiału lub komponentu potrzebna do wyprodukowania jednego produktu końcowego.
- jednostka miary: jednostka, w której wyrażona jest ilość, np. sztuki, kilogramy, metry.
- poziom w strukturze: w przypadku BOM wielopoziomowego, określenie poziomu komponentu w hierarchii struktury produktu (np. poziom 1 dla komponentów bezpośrednich, poziom 2 dla komponentów w podzespołach itp.).
- dostawca: informacje o dostawcy komponentu (opcjonalnie), co może pomóc w zarządzaniu łańcuchem dostaw.
- cena jednostkowa: koszt jednej jednostki komponentu (opcjonalnie), przydatne do kalkulacji kosztów produkcji.
Rodzaje BOM
- BOM jednopoziomowy – zawiera wykaz wszystkich komponentów na jednym poziomie, bez podziału na podzespoły.
| Numer pozycji | Nazwa komponentu | Numer części | Opis | Ilość | Jednostka miary |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Obudowa | 2001 | Obudowa plastikowa | 1 | sztuka |
| 2 | Ekran | 2002 | Ekran LCD 15 cali | 1 | sztuka |
| 3 | Bateria | 2003 | Bateria litowa | 1 | sztuka |
- BOM wielopoziomowy – przedstawia strukturę (w formie hierarchii) komponentów składających się na podzespoły aż do produktu końcowego.
| Numer pozycji | Nazwa komponentu | Numer części | Opis | Ilość | Jednostka miary | Poziom |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Laptop | 3001 | Laptop końcowy | 1 | sztuka | 1 |
| 1.1 | Obudowa | 2001 | Obudowa plastikowa | 1 | sztuka | 2 |
| 1.2 | Płyta główna | 2002 | Płyta główna z procesorem | 1 | sztuka | 2 |
| 1.2.1 | Procesor | 2003 | Procesor Intel i5 | 1 | sztuka | 3 |
| 1.2.2 | Pamięć RAM | 2004 | Pamięć 8 GB DDR4 | 2 | sztuka | 3 |
CBOM techniczny vs. BOM produkcyjny (różnice i zastosowanie)
CBOM (ang. Configurable Bill of Materials), to specyficzna wersja klasycznego BOM-u. CBOM jest stosowany w przypadkach, gdy produkt może być konfigurowany według różnych specyfikacji lub preferencji klienta. W przeciwieństwie do standardowego BOM-u, który jest statyczny i dotyczy jednego, stałego produktu, CBOM pozwala na dynamiczne tworzenie różnych wariantów tego samego produktu.
Przykład: gdy klient wybiera sofę, decyduje się na konkretną kombinację tych opcji, np. aksamitne obicie, kontrastowe obszycie, metalowe, czarne nóżki, i wersja większa (220 cm x 100 cm). CBOM automatycznie generuje listę materiałów i komponentów potrzebnych do wyprodukowania tej specyficznej wersji sofy.
Po co tworzy się BOM?
BOM tworzy się, aby zapewnić efektywne zarządzanie materiałami, kosztami i procesami w różnych działach firmy, takich jak zaopatrzenie, magazyn i produkcja.
- Zaopatrzenie: BOM służy do dokładnego określenia, jakie materiały i komponenty należy zamówić, co pozwala na zbilansowanie zapasów i uniknięcie braków lub nadwyżek.
- Magazyn: BOM pomaga w zarządzaniu zapasami, umożliwiając magazynowi przygotowanie i wydanie odpowiednich materiałów do produkcji, zgodnie z zapotrzebowaniem.
- Produkcja: dzięki BOM, produkcja wie, jakie dokładnie materiały i części powinny być użyte, co umożliwia kontrolę nad procesem produkcji i zapewnia zgodność z założeniami projektowymi.
- Controlling: BOM pozwala na monitorowanie rzeczywistego zużycia materiałów w porównaniu do planu, co pomaga w analizie efektywności produkcji i identyfikacji odchyleń od założeń.
Warto dodać, że BOM i marszruta produkcyjna tworzą technologię produkcji.
BOM w oprogramowaniu do zarządzania produkcją
W programach do zarządzania produkcją, takich jak system ERP, zarządzanie BOM obejmuje takie funkcjonalności jak:
Zarządzanie zmianami BOM
Śledzenie historii zmian + pamiętanie w jakiej wersji był wykonany produkt.
Import BOM bezpośrednio z systemów CAD
Często w przy produkcjach typu ETO (ang. Engineering To Order), gdy produkt musi być zaprojektowany lub zmieniony na potrzeby klienta.
Tworzenie konfigurowalnego BOMU
To przydatna funkcjonalność zwłaszcza w przypadku firm, które posiadają wielowariantową produkcję. Funkcja ta obejmuje m.in. tworzenie formuł i algorytmów, które modyfikują, usuwają i/lub podmieniają materiały w zależności od pożądanych parametrów produktu. Warto dodać, że konfigurowalny BOM wspiera także produkcję na zamówienie (Make-to-Order), w której produkty są dopasowane do indywidualnych potrzeb.
Zastosowanie BOM
- Planowanie produkcji: BOM pozwala na dokładne określenie zapotrzebowania na materiały, co umożliwia efektywne planowanie i zarządzanie produkcją.
- Kontrola zapasów: dzięki BOM możliwe jest monitorowanie i kontrolowanie zapasów materiałów, co minimalizuje ryzyko braków lub nadmiarów.
- Optymalizacja kosztów: BOM ułatwia analizę kosztów materiałowych i kalkulację kosztów produkcji, co wspiera podejmowanie decyzji finansowych.
- Zarządzanie jakością: zapewnia zgodność komponentów z wymaganiami jakościowymi, co wpływa na jakość finalnego produktu.
- Zwiększenie efektywności produkcji: umożliwia zrozumienie i kontrolowanie struktury produktu, co może poprawić efektywność procesu produkcyjnego.